ไต เป็นอวัยวะที่ทำหน้าที่เหรือตัวกรองน้ำ ทำหน้าที่ในการผลิตปัสสาวะกำจับของเสียออกจากร่างกายโดยเฉพาะโปรตีน ควบคุมการเป็นกรดด่างในเลือด ควบคุมสมดุลของน้ำและเกลือแร่ในร่างกาย กำจัดสารพิษหรือยาบางชนิดออกจากร่างกาย ตลอดจนสร้างฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับการสร้างเม็ดเลือดแดง และสร้างวิตามินดีที่เกี่ยวข้องกับกระดูก
โรคไตเสื่่่อม เป็นภาวะที่ไตสูญเสียหน้าที่การทำงานอย่างค่อยเป็นค่อยไป ส่งผลให้ร่างกายมีการสะสมของของเสีย สมดุลของน้ำและเกลือแร่เสียไป เกิดอาการบวมน้ำ เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย กระดูกพรุน และโลหิตจาง ถ้าทิ้งไว้นานเกิดภาวะน้ำท่วมปอด ความจำเสื่อม พูดจาไม่รู้เรื่อง และหัวใจวาย หรือล้มเหลวฉับพลันได้
โรคไตเสื่อมหรือไตวายเรื้อรัง มีสาเหตุหลายประการ ผู้ที่มีโอกาสเสี่ยงได้แก่ กลุ่มผู้ป่วยเบาหวาน ผู้ป่วยความดันสูง ผู้ป่วยโรคเกาต์ โรคไต โรคนิ่ว และผู้ที่ติดเชื้อทางเดินปัสสาวะบ่อย ๆ
ในกลุ่มผู้ป่วยเหล่านี้จึงจำเป็นต้องมีการติดตามตรวจร่างกายบ่อย ๆ ทุก ๆ 3 - 6 เดือน หรือ 1 ปี ด้วยการตรวจเลือด และตรวจปัสสาวะ โดยการตรวจระดับความดันโลหิต ระดับน้ำตาลในเลือด ระดับไขมัน ปริมาณเม็ดเลือดแดง ปริมาณโปรตีนในปัสสาวะ ความเป็นกรดด่างของปัสสาวะ ค่าของเสียในเลือด (Creatinine) เป็นต้น
หากพบว่ามีแนวโน้มของค่า Creatinine สูงกว่าปกติ คือ 0.7 - 1.5 แสดงว่า ไตเริ่มมีภาวะเสื่อมแล้ว ให้ทำการตรวจเพิ่มเติมหาไอออน ดังนี้ ค่า Calcium, Phosphorus, Sodium. Potassium และ CO2 เพื่อขอรับคำปรึกษาจากโภชนากร หรือคุณหมอในการควบคุมอาหารเพื่อชะลอความเสื่อมของไต
หลักการเบื้องต้นในการชะลอความเสื่อมของไต คือ
1. ควบคุมความดันโลหิตให้อยู่ที่ 130/80 มม.ปรอท
2. ควบคุมระดับน้ำตาลให้ต่ำว่า 110 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร
3. ควบคุมระดับไขมันในเลือดระดับแอลดีแอล (LDL)น้อยกว่า 100 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร
4. ถ้าเป็นโรคเกาต์ อย่าให้โรคเกาต์กำเริบ
5. หลีกเลี่ยงการใช้ยาแก้ปวดกระดูก ยาหม้อ และยาลูกกลอน
6. งดสูบบุหรี ของมึนเมา กาแฟ และชา
7. ควบคุมน้ำหนักตัวและออกกำลังกาย
8. รับประทานโปรตีนหรือเนื้อสัตว์ที่มีคุณภาพ เช่น เนื้อปลา เนื้อไก่ ไม่ติดมัน
9. หลีกเลี่ยงการบริโภคอาหารที่มีไขมันอิ่มตัวสูง และอาหารรสเค็มจัด
ตัวอย่างอาหารที่ผู้ป่วยโรคไตควรหลีกเลี่ยง
1. อาหารที่มีโพแทสเซียมสง เช่น ทุเรียน ขนุน กล้วย มะละกอสุข ส้ม มะเขือเทศ ฟักทอง แครอท เป็นต้น
2. อาหารที่มีฟอสฟอรัสสูง เช่น ถั่วต่าง ๆ เม็ดขนุน ช็อกโกแลต, น้ำอัดลม, นม เป็นต้น
3. อาหารที่มีโชเดียมสูงหรือเค็ม เช่น เกลือ ผงชูรส ซุปก้อน เต้าเจี้ยว น้ำปลา ขนมขบเคี้ยว เป็นต้น
4. อาหารที่มีไขมันสูง เช่น ของทอด มันฝรั่งทอด กล้วยทอด มันทอด เป็นต้น
อาการที่ควรสังเกตุ หากมีอาการแบบนี้ ให้รีบไปตรวจหรือปรึกษาแพทย์ด่วน
1. เป็นเบาหวาน มีความดันสูงร่วมด้วยนานกว่า 5 ปี
2. เป็นโรคเกาต์ มีนิ่วในไต ปัสสาวะติดขัดบ่อย ๆ
3. ปัสสาวะกลางคืนบ่อย ๆ มีอาการเริ่มบวมตามขา เท้า
4. เหนื่อยง่าย เบื่ออาหาร นอนหลับกลางวันบ่อย ๆ กลางคืนไม่หลับ
5. ความดันสูง แต่โลหิตจาง น้ำตาลต่ำลงผิดปกติ
6. เบื่ออาหาร สับสน ซึมเศร้า นอนไม่หลับ
หากมีอาการเหล่านี้ให้ไปพบแพทย์ด่วนนะค่ะ ด้วยความปรารถนาดีจาก บ้านรักษ์สุขภาพ